فشار خون و آشنایی با عملکردهای دستگاه فشار سنج

فشار خون یکی از مهمترین فاکتورهای حیاتی در سنجش میزان سلامتی و ریسک پذیری بدن شما در مواجهه با بیماری های قلبی و عروقی است. به همین دلیل دستگاه فشار سنج نیز برای بسیاری از ما، یک کالای مهم و ارزشمند در مسیر سنجش سلامتی است.

ما در این مقاله قصد داریم شما را در ابتدا با زبانی بسیار ساده با موضوع فشار خون و مهمترین سرفصل ها در این باره آشنا کرده و سپس از اهمیت و کاربردهای دستگاه فشار سنج با شما سخن بگوییم.

آشنایی شما با این 2 موضوع می تواند علاوه بر افزایش میزان آگاهی شما به این مبحث مهم در باب سلامتی، از بسیاری از خطرات و ریسک های ناخوشایند جلوگیری کند.

فشار خون چیست و چگونه محاسبه می گردد؟

همان طور که می دانیم مهمترین مسئولیت قلب، خون رسانی به تمامی بافت های بدن می باشد. این فرآیند توسط قلب و سیستم گسترده‌ی عروقی بدن صورت می گیرد.

با هر ضربان، قلب شما میزان معین و بسیار عظیمی از خون را در رگ ها و تمامی سیستم عروقی جریان داده تا این خون به دورترین مویرگ ها نیز به درستی و تا حد نیاز هر بافت برسد.

به ساده ترین زبان ممکن « فشار خون یعنی میزان فشار وارده‌ی خون به دیواره‌ی رگ ها. »

این فشار توسط 2 شاخص اصلی اندازه گیری می شود. همان 2 عدد آشنایی که پزشک یا دستگاه فشار سنج برای اعلام میزان فشار خون شما اعلام می کند.

شاخص اول : میزان فشار خون سیستولیک ( Systolic )

این فشار در زمانی سنجیده می شود که قلب اقدام به پمپاژ خون کرده و در واقع منقبض می گردد. با همین تپش های مستمر است که قلب، خون مملو از اکسیژن را در شریان ها جریان داده و در سر تا سر بدن و بافت های متنوع آن منتشر می کند.

عدد این شاخص اولین عددی است که در هنگام اعلام فشار خون که متشکل از 2 عدد است، به شما اعلام می گردد و معمولا بالاتر از عدد دوم است.

شاخص دوم : میزان فشار خون دیاستولیک ( Diastolic )

این فشار در هنگامی سنجیده می شود که ماهیچه های قلب در حالت استراحت قرار دارند و دقیقا لحظه ای پس از پمپاژ خون در رگ ها است. عدد دوم همیشه کمتر از میزان فشار سیستولیک است.

واحد فشار خون چیست؟

فشار خون بر اساس واحد میلیمتر بر مرکوری سنجیده شده که به اختصار به آن ( mmHg ) می گویند. روش خواندن همان گونه که قطعا شما به آن آشنایی دارید، به صورت یک زوج است که عدد اول بیانگر شاخص سیستولیک و عدد دوم مربوط به شاخص فشار خون دیاستولیک است.

شما فارغ از این که از هر دستگاه فشار سنجی ( آنالوگ، میله ای یا دیجیتال ) استفاده کنید، ملاک سنجش همین واحد و همین ساختار خواهد بود. به طور مثال هنگامی که دستگاه فشار سنج عدد 132/88-mmHg را نشان دهد که در اختصار به آن 13 بر روی 8 یا 9 خواهند گفت، یعنی :

• فشار سیستولیک شما 132 میلیمتر بر مرکوری
• و فشار دیاستولیک شما 88 میلیمتر بر مرکوری است.

فشار خون نرمال چیست و از چه شاخصی به بالا، شما دچار فشار خون بالا هستید؟

صحیح ترین روش سنجش فشار خون با دستگاه فشار سنج ، اندازه گیری منظم آن در روزها و ساعات مختلف است. البته در زمانی که بدن شما در حالت استراحت بوده و ذهنتان در آرامش باشد.

اگر نتایج غالب این سنجش ها بالاتر از حد نرمال باشد، شما دچار فشار خون هستید. به خاطر داشته باشید که هیچ کدام از 2 شاخص سیستولیک و دیاستولیک نباید از حد نرمال بالاتر باشد. پس هر کدام از این 2 شاخص به صورت منحصر به فرد اهمیت یکسانی دارند.

در اصطلاح پزشکی به فشار خون بالا هایپرتنشن ( Hypertension ) می گویند. به صورت کلی می توان گفت فشار خون سیستولیک پایین از 140mmHg و دیاستولیک پایین تر از 90mmHg نرمال است.

متاسفانه فشار خون یکی از شاخص های سلامتی است که به راحتی نمایان نشده علائم بسیار محدود و گاها غیر قابل شناسایی دارد. افراد دارای فشار خون بالا تا مدت ها متوجه این ریسک خطرناک نمی شوند و فشار خون تنها در مواقع فوق العاده بالا و خطرناک، علائم خود را نشان می دهد.

از مهمترین و اولین علائم فشار بالا می توان به سرگیجه و مشکلات لحظه ای بینایی اشاره کرد. وجود فشار خون بالا و عدم توجه به آن در بازه ای بلند مدت، خطرات فوق العاده جدی برای سلامتی شما به همراه دارد.

از مهمترین ریسک های فشار خون بالا می توان به خطر حمله‌ی قلبی، از کار افتادگی و گرفتگی بطن ها و آسیب های جدی به سیستم عروقی و کلیه ها اشاره کرد.

فشار عادی

در نتیجه اگر به کمک دستگاه فشار سنج یا از طریق مراجعه به پزشک، در جریان فشار خون بالای خودتان قرار گرفته اید، از این پس می بایست به صورت دوره ای و در بازه هایی کمتر از 15 روز فشار خون خود را سنجش کنید.

اگر فشارخون شما در سنجش های مستمر همچنان بالا باشد، راه های متفاوتی برای کاهش آن و در نتیجه کم کردن ریسک ها و عواقب بلند مدت تاثیرات آن بر روی سلامتیتان وجود دارد.

در رابطه با این موضوع باید قطعا با پزشک خود مشورت کنید.

• میانگین فشار خون نرمال در چندین سنجش متنوع برای افراد بالغ :

شاخص کمتر از 140 برای فشار سیستولیک و شاخص کمتر از 90 برای فشار دیاستولیک است.

• میانگین فشار خون بالا در چندین سنجش متنوع برای افراد بالغ :

شاخص بالاتر از 140 برای فشار سیستولیک و شاخص بالاتر از 90 برای فشار دیاستولیک است.

چه فاکتورهایی بر روی نتایج اعلامی توسط دستگاه فشار سنج موثر هستند؟ (h2)

همان طور که پیشتر گفتیم برای رسیدن به یک نتیجه‌ی صحیح درباره میزان فشار خون می بایست فرآیند سنجش، در ساعات و روزهای مختلف به صورت منظم انجام شود.

فشار خون لحظه ای شما از فاکتورهای متنوعی تاثیر می گیرد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• فشارهای فیزیکی
• استرس
• دردهای فیزیکی و به ویژه دردهای عضلانی
• سرما و یا گرمای شدید

سنجش فشار

یک نکته‌ی مهم این که تمامی این فاکتورها می توانند تاثیرات لحظه ای و البته موقتی بر روی فشار شما داشته باشند و پس از گذشت زمان کوتاهی و یا رفع مشکل پیش آمده، این شاخص مجددا به حالت نرمال خود باز می گردد.

در نتیجه اگر فشارخون شما در اولین سنجش، عدد بالایی را نشان داد، در کنار رعایت برخی از نکات و احتیاط های اولیه، جای نگرانی شدیدی وجود ندارد و فشارتان می بایست چندین بار دیگر سنجش شود.

جالب است بدانید برخی از افراد با حضور در مطب پزشک دچار استرس و تنش هایی می شوند که همان ها در نتیجه‌ی فشار خونشان تاثیر داشته و میزان آن را بیشتر نشان می دهد.

به همین دلیل مجددا به شما یادآور می شویم با مشورت پزشک و با کمک دستگاه فشار سنج چندین بار و در چند روز و قطعا در حالتی کاملا ریلکس و همچنین در موقعیت استراحت مطلق، فشار خون خود را سنجش کنید.

در این بین صحت عملکرد دستگاه فشار سنج نیز بسیار با اهمیت است.

روش صحیح سنجش فشار خون چگونه است؟

برای آن که صحیح ترین شاخص ها را از دستگاه فشارسنج دریافت کنید می بایست هر بار مراحل زیر را طی نمایید :

• بسیار ریلکس و به راحت ترین شکل ممکن بر روی صندلی بنشینید.
• حداقل 3 دقیقه بر روی صندلی نشسته تا سیستم گردش خون شما به حالت نرمال و آرامش کامل برسد.
• قسمت بالایی دست شما که محل قرارگیری دستگاه فشار سنج است باید بر روی یک میز و در حالت کاملا آزادانه و بدون فشار قرار بگیرد.
• دست شما می بایست هم راستا و هم ارتفاع با قلبتان باشد.
• در هنگام فرآیند سنجش فشار خون ذهن خود را آرام نگاه دارید.

شما می توانید فشار خون خود را بسیار راحت و به کمک دستگاه فشارسنج دیجیتال یا فشار سنج آنالوگ که به 2 صورت عقربه ای و میله ای موجود است، به دست آورید. البته به افراد مبتدی و برای کاربردهای روزانه، دستگاه فشار سنج دیجیتال توصیه می شود. زیرا فرآیند سنجش با آن بسیار آسان تر بوده و احتمال خطا نیز کمتر است.

با انواع دستگاه فشار سنج آشنا شوید

دستگاه های فشارسنج انواع متعددی دارند. تا همین چند سال قبل دستگاه های فشار سنج آنالوگ از نوع میله ای معتبرترین نتایج را نشان می داند، زیرا میزان حساسیت این دستگاه ها به ویژه در نوع میله ای بیشتر از انواع دیجیتالی بود. اما راحتی استفاده در کنار به روز شدن دستگاه های دیجیتالی موجب گردید تا این روزها مراکز درمانی و بسیاری از پزشکان نیز از این نوع دستگاه استفاده کرده و به نتایج اعلامی آن اطمینان داشته باشند.

دستگاه فشار سنج دیجیتالی

دستگاه های فشارسنج دیجیتالی همچون نمونه های نسل گذشته‌ی خود از یک نوار لاستیکی فشار و یک گِیج تشکیل شده اند. این دستگاه ها به صورت معمول بر روی مچ دست بسته شده اما نمونه های متنوع آن این قابلیت را دارند که بر روی بازو و حتی انگشت نیز بسته شوند.

همان طور که گفتیم فرآیند سنجش فشار با این دستگاه ها بسیار آسان تر است و پس از بستن تنها کافی است یک دکمه را فشار دهید.

دستگاه به صورت اتوماتیک میزان فشار وارده بر روی شریان ها را در 2 شاخص معرفی شده سنجش کرده و سپس نتیجه را بر روی مانیتور دستگاه نشان می دهد.

در هنگام استفاده از دستگاه دیجیتالی حتما به خاطر داشته باشید ( به ویژه در هنگامی که دستگاه به مچ دست شما متصل است ) محل سنجش و قلب می بایست دقیقا در یک ارتفاع و هم راستا با یکدیگر باشند. در غیر این صورت قطعا نتایج اعلامی ناصحیح خواهد بود.

ضمنا مجددا یادآوری می کنیم که دستگاه های فشارسنج دیجیتالی به ویژه در نمونه های ارزان تر، نتایج صد در صد صحیح و دقیقی ندارند، در نتیجه اگر از آریتمی قلبی یا فشار خون بالا رنج می برید می بایست فشار خون شما توسط فشار سنج های دقیق تر و آنالوگ توسط پزشک سنجش شود.

معتبرترین نتایج برای سنجش فشار خون توسط دستگاه فشار سنج اسفنجمومومتر ( Sphygmomanometer ) سنجیده می شود.

این نوع فشار سنج دارای 3 بخش اصلی است.

• بخش اول : دستبند که همان نوار لاستیکی است که به دور دست پیچیده شده و توسط باد منبسط می گردد.
• بخش دوم : یک فشار سنج یا در اصطلاح مانومتر ( Manometer ) که مسئولیت سنجش میزان فشار در دستبند را بر عهده دارد.
• بخش سوم : یک عدد گوشی پزشکی که پزشک به کمک آن به صدای جریان خون در شریان بازویی شما گوش می دهد. این شریان مهمترین بخش از سیستم عروقی شما در بخش بالا تنه‌ی بدن است و تمامی نتایج مربوط به سنجش فشار بر مبنای عملکرد این شریان محاسبه می گردد.

دامنه‌ی سنجش در دستگاه های فشارسنج آنالوگ بین 0 تا 300 میلیمتر بر مرکوری است. پمپ فشار، دستبند را تا ماکسیمم فشار 300 پر کرده و سپس پزشک به کمک یک دکمه یا پیچ، به آهستگی فشار نوار لاستیکی را کاهش می دهد.

هنگامی که فشار در حال تخلیه از بازوبند است، خون پمپاژ شده‌ی قلب در حالت سیستولیک آزاد شده و به سمت شریان بازویی شما مجددا جاری می گردد. این آزاد سازی خون، صدایی ضربه ای و شبیه به نبض ایجاد می کند. این صدا به علت باز و بسته شدن شریان ها پس از به جریان افتادن دوباره‌ی خون تولید می گردد.

پزشکان دقیقا به کمک گوشی، همین نبض و پالس ها را بر روی قسمت بالایی آرنج شما می شنوند.

سنجش Blood Pressure

اولین پالس شنیده شده و درجه‌ی گیج در این حالت، بیانگر عدد اول فشار خون شما یعنی فشار سیستولیک است.

این صدای پالس تا رسیدن به شاخص دوم یعنی فشار دیاستولیک ادامه داشته و پس از آن قطع می گردد. در نتیجه پزشک بلافاصله پس از قطع پالس مجددا به گیج دستگاه نگاه کرده و عدد لحظه ای آن را به عنوان شاخص دوم در نظر می گیرد.

این مطلب را نیز بخوانید :

با محبوب ترین و خوشمزه ترین غذاها و خوردنی کالری منفی آشنا شوید

همان طور که مطالعه کردید، محاسبه‌ی فشار خون توسط دستگاه فشارسنج آنالوگ بسیار دقیق اما پیچیده است.

در انتها به شما توصیه می کنیم در صورتی که چندین بار فشار خون بالا را تجربه کرده اید، به فکر تهیه‌ی یک دستگاه فشارسنج دیجیتالی در منزل باشید، اما از مراجعه‌ی منظم به پزشک و سنجش دوره ای فشار خون توسط دستگاه های فشار سنج دقیق آنالوگ نیز غافل نشوید. برای شما سلامتی و آرامش آرزومندیم و امیدواریم مطالعه‌ی این مقاله توانسته باشد آگاهی شما را نسبت به موضوع مهم فشار خون و راهکارهای سنجش آن افزایش داده باشد.

منبع : ncbi.nlm.nih.gov

منبع : familydoctor.org